(Bác cả nhà mình với cụ Năm Nổi)
Cách
thành phố Hồ Chí Minh gần hơn 200 cây số, ấp Lý Lịch, xã Phú Lý (huyện Vĩnh
Cửu, Đồng Nai) với những nóc nhà Chơ Ro, khiêm tốn ẩn mình trong tán cây rừng
xanh mướt. Đã qua rồi cái thời bọn giặc ác ôn, điên cuồng vào làng đốt phá, bắt
người, làng Lý Lịch giờ đây đã yên bình trở lại. Những gương mặt phúc hậu của
các cụ già tóc bạc phơ, bận đồ truyền thống, ngậm tẩu thuốc cười móm mém và đám
trẻ thơ mắt đen lay láy đùa vui râm ran bên vách nhà sàn đã trở thành hình ảnh
quen thuộc.
Đến
ngôi làng anh hùng để gặp lại con người đã làm nên một phần lịch sử oai hùng
ấy, từ lâu, già Năm Nổi (tiếng Chơ Ro gọi là già Tơ Tơ) đã trở thành một biểu
tượng của tấm lòng người Chơ Ro suốt đời chung thủy với cách mạng, theo cụ Hồ.
Ngôi
nhà sàn truyền thống xinh xắn nằm bên kia dòng Sa Mách huyền thoại là nơi sinh
sống của già Năm Nổi và vợ là bà Hồng Thị Lịch. Đã qua ngưỡng tuổi 80, nhưng
hai vợ chồng cụ nom vẫn khỏe mạnh và minh mẫn lắm. Những kỷ niệm về thời đánh
Pháp, diệt Mỹ oanh liệt, cùng năm tháng nuôi dấu cán bộ, bảo vệ chiến khu D vẫn
còn nguyên vẹn trong ký ức của hai con người này. Già Tơ Tơ là tên thân thiện
mà bà con người Chơ Ro thường gọi già Năm Nổi. Chúng tôi được biết, người đàn
ông này tên thật là Nguyễn Văn Nổi. Hiện nay, trên những tấm bằng khen của cụ
có rất nhiều năm sinh. Ông Năm Nổi bảo, cha già từng bảo già chính xác sinh năm
1929, quê gốc tận ngoài Ninh Bình.
Được
biết, cụ thân sinh của già đã theo chân đoàn mộ phu cao su thời Pháp thuộc vào
Nam mưu sinh ở mảnh đất Đông Nam Bộ. Thế rồi, cái ăn chẳng thấy đâu nhưng đoàn
công nhân của cha cụ bị bọn cai khủng bố, đánh đập tàn nhẫn. Phải chứng kiến
cảnh “mỗi gốc cao su một xác công nhân”, ông đã căm phẫn cùng anh em tổ chức
đình công rồi bỏ trốn vào rừng. Sau đó, ông cùng đồng bào Chơ Ro kháng Pháp.
Già Năm Nổi là kết quả của mối tình hai dòng máu, cha người Kinh và mẹ người
Chơ Ro. Đáng lẽ theo tập tục truyền thống, Năm Nổi phải theo họ Hồng (người Chơ
Ro vùng Lý Lịch con cái mang họ Hồng). Tuy nhiên, ông cụ bảo rằng, tình yêu
làng bản đã có trong tim, còn Năm Nổi lấy họ Nguyễn của cha để biết dòng dõi
gốc tích của mình.
Ông
Năm Nổi cho biết, trên ông còn có một người chị gái, nhưng đã mất từ nhỏ. Là
con trai độc đinh trong nhà, nên ông Năm được cha yêu thương hết mực và đặt rất
nhiều kỳ vọng. Cha ông là người cương nghị, thông minh, thoát ly sớm nên rất am
hiểu thời thế. Đăc biệt, ông hiểu được bản chất bọn thực dân nên sớm có ý thức
dân tộc, căm thù bọn giặc cướp nước. Từ nhỏ, ông Năm Nổi được cha dạy tình yêu
quê hương, truyền thống dân tộc. Vốn thông minh, gan dạ nên bảy tuổi, cậu bé
Năm tự nguyện gia nhập đoàn giao liên của bản.
Ngày
đó, chiến khu D manh nha thành lập ẩn sâu trong rừng Lý Lịch, cách làng bằng
một buổi băng rừng. Được tiếp xúc với những cán bộ lão thành như anh hùng Huỳnh
Văn Nghệ (nhà chỉ huy quân sự tài ba), Trung tướng Nguyễn Bình ở chiến khu D,
cậu bé Năm ước mong một ngày được mang áo lính, cầm súng đánh đuổi quân thù.
Đến bây giờ, những kỷ niệm tuổi thơ làm giao liên, ông vẫn còn nhớ như in. “Tuy
nhỏ nhưng tôi rất nhanh nhẹn, không biết sợ là gì. Tất cả những việc được cán
bộ giao phó, tôi đều hoàn thành xuất sắc. Ngày đó, rừng Lý Lịch ngày đó chỉ có
beo gấm, thú dữ chực chờ con người xuất hiện để ăn thịt”, ông Năm kể, ngày ấy,
ông làm liên lạc bằng tình yêu cán bộ, yêu cách mạng cùng lòng trung thành
tuyệt đối. Mỗi khi được giao thư, già Năm lại bỏ vào cán xà gạc rồi cứ thế chọn
những con đường khó, hiểm trở nhất cắt rừng mà đi. Có lẽ, chính những năm tháng
rèn luyện đôi chân, mà sau này ông được ví như con sóc rừng.
(Mình với cụ Năm)
Trong
ngôi nhà tình nghĩa mà nhà nước xây tặng treo đầy những bằng khen, huân huy
chương, cùng những bức ảnh già vinh dự đứng chung với những cán bộ một thời ở
chiến khu D. Bao năm qua, người giao liên già vẫn trân trọng gìn giữ. Trong đó,
bức hình có hàng chữ do cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt ký tặng: “Thân tặng anh Năm củ
chụp”. Già cho biết, đằng sau đó là kỷ niệm của một thời son sắt, tình quân dân
như cá nước. Đồng bào Chơ Ro, rừng núi Lý Lịch đã dang vòng tay bảo vệ cách
mạng, che chở cán bộ. Cái tên “ông Năm củ chụp” gắn với “huyền tích” một quả
đồi có cây củ chụp trong những năm kháng chiến.
Nhắc
đến kỷ niệm thời “bát cơm sẻ nửa”, đôi mắt già lại rưng rưng rớm lệ: “Ngày đó,
kháng chiến có những giai đoạn khó khăn. Bộ đội bị địch vây hãm cô lập trong
rừng. Thậm chí, người dân trong làng cũng bị những trận càn của địch hành hạ,
phải tứ tán chạy vào rừng sâu. Gạo thiếu, muối không, chỉ có củ chụp nấu chín
chấm với tro là thứ duy nhất có thể ăn thay cơm. Thứ “mật ngọt” núi rừng này là
thức ăn truyền thống phòng khi đói kém của người Chơ Ro. Nó ngon và bổ hơn cả
khoai, sắn. Nhưng do địch đốt phá, dân chúng đào nhiều, loài củ này cũng trở
nên khan hiếm. Thường thì dây cây cổ chụp rất nhỏ, củ lại ăn sâu xuống đất đến
cả mét. Để nhận ra và đào được củ của nó rất khó khăn, chỉ có những người Chơ
Ro mới biết được bí quyết.
Chính
vì theo cách mạng mà làng Lý Lịch luôn nằm trong tầm ngắm của ngụy quyền. Già
Năm Nổi cho biết, ngụy thường bảo rằng: “Bọn mọi rợ (tộc người Châu Ro ở ấp Lý
Lịch) này cũng nguy hiểm như những tên cộng sản, nên cần phải tiêu diệt”. Bọn
địch đã dùng mọi thủ đoạn để triệt tiêu tinh thần cách mạng của người dân như
bắt bớ trai làng đánh đập dã man, thậm chí là giết người để khủng bố tinh thần.
Bị giặc dội bom, đốt nhà nhưng tinh thần cách mạng của người Chơ Ro vẫn âm ĩ
như ngọn lửa chưa bao giờ tắt. Già Năm tự hào, dân làng Lý Lịch bao giờ cũng có
một suy nghĩ. Cách mạng còn thì làng còn. Thà chết vì quê hương hơn sống dưới
ngọn lê, mũi súng lũ ác ôn. Vậy nên trẻ nối gót già, người trước ngã xuống thế
hệ sau đứng lên cùng bộ đội chống giặc, bảo vệ Chiến khu D, Trung ương cục miền
Nam từ lúc manh nha cho đến ngày toàn thắng.
Trong
bất kỳ giai đoạn cách mạng nào, già Năm Nổi cũng luôn là lá cờ đầu của phong
trào chống giặc, là lãnh tụ tinh thần của người Chơ Ro ở ấp Lý Lịch. Ghi nhận
những chiến công của già Năm Nổi, Nhà nước đã hai lần phong tặng ông danh hiệu
anh hùng. Những tấm bằng khen, huân huy chương chính là tình cảm đặc biệt mà
Nhà nước trân trọng dành cho già Năm Nổi. Ông là thủ lĩnh tinh thần, cây đại
thụ của đồng bào Chơ Ro giữa đại ngàn Lý Lịch./..
(Nguồn:
người đưa tin)